Kultura

Włochy są krajem prawie jednonarodowościowym. Jedynie pewne wymieszanie kultur można zauważyć na terenach przygranicznych w północnej części kraju, gdzie oprócz włoskiego obowiązują języki słoweński lub francuski (w zależności od graniczącego państwa). Odrębnością odznaczają się zwłaszcza wyspy, a mieszkańcy Sardynii uważani są przez niektórych za odrębny naród. Jednak to właśnie Sardynia była inicjatorką zjednoczenia kraju w XIX wieku.

Rytm życia rodzinnego wyznaczony jest przez zwyczaje i tradycje religijne. Nie ma tu jednak zbyt wielu świąt ogólnonarodowych, za to jest bardzo dużo świąt lokalnych, które obchodzone są niezwykle hucznie. Najczęstszą okazją są dni patronów miejscowości. Podczas wszystkich świąt najbardziej rozpowszechnioną tradycją są procesje. Obnoszone są wtedy relikwie i podobizny świętego. Całości towarzyszy wrzawa, muzyka oraz występy, przypominające spektakl teatralny. Największe uroczystości obchodzone są podczas Wielkanocy, począwszy od Wielkiego Piątku. Wówczas to procesje przemierzają ulice i obnoszą figury ukrzyżowanego Chrystusa. Wśród uczestników wyróżniają się zakapturzone postacie w habitach, śpiewające pokutne pieśni.

Uroczystości te odbywają się one głównie na zachodnim wybrzeżu Sycylii oraz w miastach południa, np. w Tarencie, Reggio. Natomiast w Wielką Sobotę przez ulice Nocera Tirinesa w Kalabrii przechodzi procesja biczowników.

Przed Bożym Narodzeniem w Neapolu odbywają się targi szopek. Tradycja żywej szopki pochodzi od św. Franciszka z Asyżu, który jako pierwszy ją zainicjował.

Obchodzi się tu również dzień Wszystkich Świętych. Zwyczaje nakazują, aby w ten dzień dzieci otrzymywały prezenty od rodziców w imieniu zmarłych krewnych.

Słynny jest również karnawał w Wenecji, który trwa przez pięć dni przed Środą Popielcową. Jest to wielka parada kostiumów i ręcznie wykonywanych masek. Na ten tydzień przyjeżdża do Wenecji wielu turystów, których głównym celem jest uczestniczenie w tych uroczystościach.

Pomimo że Włochy są państwem praktycznie jednonarodowościowym, częściej odczuwane jest ich przywiązanie do danego regionu niż do całego kraju. Odmienność poszczególnych regionów przejawia się w lokalnych tradycjach kulturowych, standardzie życia, dialektach, a także w krajobrazie.

Kultura i tradycja artystyczna Włoch wywarła ogromny wpływ na sztukę i kulturę innych krajów Europy. Niemal każdy zna takie nazwiska jak Leonardo da Vinci, Michał Anioł czy Botticelli.

Ich dzieła, często nawet nie kojarzone ze swoimi autorami, weszły na stałe do kanonu sztuki: "Mona Lisa", Kaplica Sykstyńska lub Pieta. Florencja, Rzym, Wenecja to miasta, do których zdąża wielu Europejczyków chcących poznać swoje kulturowe korzenie.

Gospodarka

Włochy są krajem wysoko rozwiniętym, jedną z europejskich i światowych potęg gospodarczych; 2007 wartość produktu krajowego wynosiła 1786 mld dolarów USA — 4. miejsce w Europie po Niemczech, Wielkiej Brytanii i Francji, 10. — w świecie; produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej 30,4 tys. dolarów USA (2007).

Włochy posiadają różnorodne, ale mało zasobne złoża surowców miner.; górnictwo odgrywa coraz mniejszą rolę w gospodarce z powodu wyczerpania wielu złóż bądź nieopłacalności wydobycia.

Użytki rolne zajmują 51,2% pow. kraju, w tym grunty orne i sady — 36,7% pow. (2002); struktura użytkowania ziemi jak również charakter produkcji rolnej i jej towarowość są zróżnicowane regionalnie; w strefie alp. dominują łąki i pastwiska, na Niz. Padańskiej — grunty orne i sady, w regionie apenińskim i wyspach — suche pastwiska i sady.

Włochy są jednym z gł. udziałowców handlu świat.; wartość eksportu 366,8 mld dol. USA, importu 379,7 mld dol. USA (2005). Eksport obejmuje gł. urządzenia elektryczne, środki transportu, chemikalia, wyroby przemysłu lekkiego (buty, tekstylia) i spoż. (wina, sery, owoce); import surowców miner. i paliw, chemikaliów, maszyn i środków transportu, artykułów spoż., tytoniu, drewna, bawełny; gł. partnerzy handl.: Niemcy, Francja, Hiszpania, W. Brytania.

HISTORIA WŁOCH

Pierwszymi ludami, które osiedliły się na Półwyspie Apenińskim byli Ligurowie. Jednak od VIII w. p.n.e. do największej potęgi doszli Etruskowie. Ich cywilizacja była zorganizowana na zasadzie podobnej do greckich miast - państw. W 509 r p.n.e.

Rzymianie wyzwolili się spod władzy etruskich królów i przyjęli republikańską formę rządów. Władza była podzieloną między dwóch konsulów, których wybierano na okres jednego roku.

Rzymianie wkrótce zjednoczyli lub podbili wszystkie plemiona półwyspu, a od III wieku p.n.e. rozpoczęli podbój sąsiednich krain basenu morza śródziemnego. Utworzenie tak wielkiego imperium opartego na pracy niewolniczej wymusiło zmianę organizacji zarządzania. Po okresie burzliwych walk wewnętrznych i wojnie triumwirów w I wieku p.n.e. władzę dyktatorską objął Juliusz Cezar.

Jego zamordowanie w 44 r. p.n.e. nie ocaliło republiki. Trzynaście lat później jedynym władcą został Oktawian August, ustanawiając pryncypat - rządy monarsze z zachowaniem pozorów rządów republikańskich. Okres jego panowania okazał się również szczytem potęgi imperium.

Jego późniejszemu rozkładowi nie mogły zapobiec reformy Dioklecjana i Konstantyna Wielkiego. Na nic zdało się wprowadzenie dominatu - władzy absolutnej, ani wprowadzenie chrześcijaństwa jako religii panującej.

Najazdy Gotów, Franków i Alemanów od połowy III w n.e. znaczyły początek upadku Imperium Rzymskiego. W 395 r. n.e. cesarstwo rozpadło się na wschodnie i zachodnie. Ostatni cesarz zachodniorzymski - pogardliwie przezwany Romulus Augustinus - został zdetronizowany w 476 r. Na półwyspie Apenińskim swoje państwo utworzyli Ostrogoci.

Choć cesarstwo formalnie przestało istnieć całe kolejne wieki miały zejść na walkach o jego spuściznę. Zwycięzcy przyjęli chrześcijańską religię i zachowali strukturę kościelną.

Gdy północ półwyspu zdominowali Longobardowie i zagrozili Rzymowi, jego biskup wezwał na pomoc germańskich Franków. Ich król Pepin Mały wyparł Longobardów i założył w 754 r. zaczątek Państwa Kościelnego.

Błogosławieństwo biskupa Rzymu, czyli papieża, było niezbędne Frankom dążącym do wzmocnienia swej władzy i odtworzenia cesarstwa. Otton I, król niemiecki, uważający się za spadkobiercę Cesarstwa Franków, podbił Rzym. Tu w 962 r. koronował się na Cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego.

Druga połowa X w. XI w. miały zejść na nieustające walki i spory między cesarzem a papieżem o władzę zwierzchnią.

Spór osłabił władzę jednego i drugiego. Do potęgi zaczęły natomiast dochodzić morskie republiki kupieckie i komuny miejskie. Od XII w. we Włoszech zostało założonych około 200 miast - państw.

Mimo nieustannych walk między nimi w XIV i XV wieku przeżyły one okres niebywałego rozkwitu kultury. W ten sposób zainicjowały w Europie renesans czyli Odrodzenie.

Południe Włoch przeżywało jednak inne koleje losu. W IX wieku uległo najazdowi Arabów, później Normanów, w końcu znalazło pod panowaniem królów hiszpańskich.

Wiek XVI i XVII we Włoszech to okres ekonomicznego upadku. Dopiero pojawienie się Napoleona i upadek feudalizmu zainicjowało ruch zjednoczeniowy. Na nic zdały się postanowienia kongresu wiedeńskiego usiłującego zachować we Włoszech stare porządki.

Ruch narodowowyzwoleńczy - risorgimento - doprowadził ostatecznie (w latach 1860 - 71) do zjednoczenia Włoch pod berłem króla Wiktora Emanuela II.

Frustracja po I wojnie światowej doprowadziła we Włoszech do narodzin faszyzmu. W 1922 r. premierem Włoch został B. Mussolini. Zbieżność jego polityki z Hitlerem przyspieszyła wybuch II wojny światowej.

Obalenie Mussoliniego w 1943 postawiło Włochy w stan wojny z Niemcami. W walkach na froncie włoskim, istotną rolę odegrali Polacy, m.in. 18.05.1944 r. II Korpus Polski zdobył Monte Cassino, a dwa miesiące później wyzwolił Ankonę.

W 1946 r. Włochy zostały ogłoszone republiką. Od 1949 r. stały się członkiem NATO, a w 1957 były współzałożycielem EWG.